The School of Athens - Raffaello (Scuola di Atene)

The School of Athens - Raffaello

(Scuola di Atene)

         

      Atina okulu tablosu İtalyan ressam Raffaello Sanzio tarafından 1509 yılında yapımına başlanmış ve 1511 yılında yapımı tamamlanmıştır. Tablo “fresk”* tekniği kullanılarak yapılmıştır ve Raffaellon’nun ilk fresk eseridir. Tablo Vatikan sarayındaki Papalık daireleri “Stanza dalla Segnatura”(Room of the Segnatura)  içerisindeki 4 duvardan birinde bulunmaktadır. Bulunduğu oda kütüphane olarak kullanılmakta idi. Eserin Rafaello’nun başyapıtlarından biri olduğu ve İtalyan Rönesans’ının klasik anlayışının en dikkat çekici ve açık biçimde ortaya konulduğu bir fresk olduğu unutulmamalıdır. Eserde Raffaello Antik Yunan medeniyetinin en önemli filozof ve bilim adamlarını bir araya toplayarak Roma mimarisi içerisinde ustaca işlemiştir. Eser her ne kadar Roma mimarisi içerisinde işlenmiş gibi görünüyor olsa da özellikle resmin iki yanındaki sütunlarda bulunan Apollon ve Athena heykelleri ile ortam süslemeleri Antik Yunan sanatının birer parçalarıdır. Bu bağlamda resim içerisindeki Roma mimarisi içerisine Antik Yunan sanatı da katılmıştır. Aynı zamanda Raffaello eserinde perspektifi de oldukça etkin bir şekilde kullanmıştır. Gerek fresk içerisindeki mimaride gerekse kişilerin yerleşiminde perspektife özen gösterilmiştir.

Freski anlatmaya başlayacak olursak; tablonun tam merkezinde Antik Yunan'ın en önemli iki ismi yer almaktadır. Bunşar Platon ve Aristotalestir. İkisini birbirinden rahatlıkla ayırt edebiliyoruz. Bu ayırt edici özelliklerden en belirgin olanı hiç süphesiz yaşları ve ellerinde taşıdıkları kitaplar. Platon merkezin solunda kalan yaşlı kişidir. Elinde ise kendi eseri olan "Timeeus" adlı kitabını taşımakta. Merkezin sağına baktığımızda ise Aristotales'i görmekteyiz. Yaşça Platondan küçük olduğunu bildiğimiz Aristotales Raffaello tarafından da freskte bu şekilde işlenmiştir. Aynı zamanda Aristotales'in elinde kendi eseri olan "Ethica" kitabını görmekteyiz. Antik Yunandan bu yana süregelmiş olan Platon ve Aristotales arasındaki tartışmayı Raffaello'nun bu fresk'inde de görmekteyiz. Eğer freski dikkatli iceleyecek olursak, Platon sağ el işaret parmağı ile göğü göstediğini yani maddesel olmayan bir takım teorik şeyler ile ilgilendiğini, yaşadığımız maddesel dünyanın önemli olmadığını, matematiksel düzenin olduğunu ve bu düzenin önemli olduğuna dikkat çektiğini, Aristotales'in ise sağ el avuç içi ile yeri, yaşadığı maddesel dünyayı, fiziki gerçekliği işaret ettiği ve bu fiziki gerçeklikte olan bitenin önemli olduğuna dikkat çekiyor. Freski yukarıda anlattığımız bilgiler doğrultusunda makro ölçekte inceleyecek olursak aynı ayrımın tüm fresk içerisinde devam ettiğini rahatlıkla fark edebiliriz Freski ortadan dikey olarak böldüğümüzde sağ taraf Aristotalesi ve fikirlerini savunan ya da üzerine yeni fikirler inşa eden önemli kişiler tasfir edilirken, sol taraf ise Platonu ve Platoncu düşüncenin önemli isimlerini tasfir etmekte. 

Bu karşılaştırmaya kişiler üzerinden gidecek olursak örneğin; freskin sağ alt köşesinde bir kaç genç ile geometri çalışan Öklid'i görüyoruz. Öklid bilindiği üzre matematiğin pratik yani uygulamalı yönü ile ilgilenmiştir. Buna karşın freskin sol alt köşesinde ise gözümüze Pisagor çarpmakta. Pisagor, Bizim gözlemlediğimiz gerçekliklerin ötesinde bir gerçeğin olduğu fikrini savunuyor ve  müzik ve matematik içerisindeki  ahengi ve uyumu açıklıyordu.

Resim1- Atina Okulu (Raffaello Sanzio 1509-1511)

        Freskte Raffaello'nun yer verdiği birçok filozof ve bilim insanı vardır. Bunlardan en önemlilerini şu şekilde açıklayabiliriz; Öklidin hemen arkasında bulunan ve ellerinde küre bulunan iki kişi görüyoruz. Bu iki kişiden yüzü bize dönük olan Zerdüşt, yüzü gözükmeyen ise Batlamyus'u tasfir ediyor. Bilindiği gibi Zerdüşt Astronomi ile ilgilenmiş, Batlamyus ise coğrafya ile ilgilenmiştir. Yeşil elbise içerisinde Sokratesi görmekteyiz. Sokrates yine her zaman olduğu gibi etrafındakilere bir şeyler açıklamakta.   Belkide freskte Aristotales ve Platondan sonra en çok dikkat çeken figür freskin ortalarında yer alan ve yalnız olarak resmedilmiş olan Diyojendir. Diyojen bildiğimiz kadarı ile Atina sokaklarında yaşamış bir kişidir ve Büyük İskender ile karşılaşmaları meşhurdur. Heraklites figürünün hikayesi biraz ilginçtir. Raffaello freski bitirdikten sonra Heraklitesi freske eklemek ister ve ekler. Bu isteğinde Michelangelo'nun büyük etkisi olduğunu söylememiz pek de yanlış olmaz. Zira Raffaello bu papalık dairesinde çalıştığı dönemde Michelangelo da bir kaç blok yanda Sistin Şapeli tavanı üzerine çalışmalarına devam etmekte idi. Raffaello, Michelangelo'nun yaptığı bu eserden çok etkilendiğini ve bunun sonucunda kendi eserine Heraklitosu sonradan eklediğini söyleyebiliriz. Raffaello Michelangelo dan o kadar çok etkilenmiştir ve hayranlık duymuştur ki bu hayranlığını Heraklitos'u Michelangelo figüründe resmederek anlatmıştır.

     Bunların haricinde fresk üzerinde işlenen önemli filozof, ressam, heykeltraş ve bilim inmsanları şu şekildedir; Anaximander, Plotinus, Apelles, Protogenes, Hypathia, Empedocles ve Xenophon.

Notlar;

Fresk: Islak kireç sıva üzerine, ezildikten sonra su ya da su ve kireç bileşimi bir bağlayıcı ile karıştırılan pigmentlerle yapılan resim.

Timeeus: Platonun diyalog eserlerin den biridir. Tahminen milattan önce 360 yıllarında yazılmıştır.